Гулҳои ҳазорранг дорад, Кӯлоб,
Мардони баору нанг дорад, Кӯлоб,
Аз бахти баланди хеш дар ҳар хона,
Базми найю тору чанг дорад, Кӯлоб!
dv id="«r5qo»" " " ">"
Наврӯз аз ҷумлаи бузургтарин ва маҳбубтарин ҷашнҳои тоҷикон мебошад, ки аз даврони бостон ҳамчун пурарзиши ниёгони некномамон то замони мо расидааст.
Эмомалӣ Раҳмон
Пешвои миллат Наврӯзро на танҳо ҷашни фарҳангӣ, балки омили рушди иқтисодӣ, хусусан, соҳаи сайёҳӣ, меҳисобанд. Ҳамасола дар Тоҷикистон фестивалҳои наврӯзӣ баргузор мегарданд, ки дар онҳо намоишгоҳҳои ҳунарҳои мардумӣ, барномаҳои фарҳангӣ, озмунҳои бадеӣ ва бозори маҳсулоти миллӣ ташкил карда мешаванд. Бо дастгирии Пешвои миллат, маконҳои таърихӣ ва фарҳангии марбут ба Наврӯз, аз ҷумла Боғи Ирам, Кӯли Сарез, шаҳри бостонии Панҷакент ва ноҳияҳои кӯҳистонии кишвар, ҳамчун нуқтаҳои ҷолиби сайёҳӣ таблиғ ва рушд дода мешаванд.
Яке аз ҳадафҳои муҳими Пешвои миллат эҳёи фарҳанг ва анъанаҳои миллӣ мебошад. Дар ин замина, Наврӯз ба як ҷашни фарҳангӣ, илмӣ ва маърифатӣ табдил дода шудааст. Ҳамасола дар арафаи Наврӯз озмунҳои шеърхонӣ, мусиқии суннатӣ ва намоишҳои театрӣ баргузор мешаванд.
Бисёр адибон ва шоирон бо илҳом аз Наврӯз асарҳои нав эҷод мекунанд, ки дар рушди адабиёти муосири тоҷик нақши муҳим мебозанд.
Дар фарҳанги тоҷикон, Наврӯз ҳамеша бо мафҳуми зебоӣ ва зебоипарастӣ пайванди ногусастанӣ дошт. Дар айёми Наврӯз ва фасли баҳор пӯшидани либосҳои миллии идона, тозаву озода кардани хонаву кошона, кӯчаву хиёбон, боғу гулгашт ва маҳалли зисти худ аз ойинҳои зебоипарастии ниёгонамон маншаъ мегирад. Ин ҷанба, яъне тарғиби зебоипарастӣ ва ободкорӣ, дар сиёсати дохилии Тоҷикистон нақши муҳим бозида, ба ташаккули Тоҷикистон ҳамчун кишвари тамаддунсоз низ мусоидат менамояд.
Дар сатҳи фарҳангӣ ва сиёсӣ, Наврӯз ба як воситаи муҳими таҳкими ҳамкориҳои байналмилалӣ табдил ёфтааст. Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дигар кишварҳои минтақа ҳамкорӣ намуда, барои таблиғ ва ҳифзи арзишҳои Наврӯз талош мекунад. Ин ҷашн ба мустаҳкам шудани робитаҳои фарҳангӣ ва дӯстонаи кишварҳои гуногун мусоидат менамояд.
Ҷумҳурии Тоҷикистон яке аз кишварҳои бунёдгузори ин ҷашни бузург дар сатҳи ҷаҳонӣ барои ҳифзи арзишҳои Наврӯз ва густариши он нақши босазо дорад. Наврӯз имрӯз низ, мисли ҳазорсолаҳо пеш, мардумро ба ҳам меорад, ба онҳо шодиву нишот мебахшад ва эҳсоси ҳамдилӣ ва дӯстиро таҳким мебахшад.
Наврӯз оғози сол, оғози зиндагии тоза, оғози умеду орзуҳо ва бахту саодат буда, ба хонадони ҳар кадоми мо чун пайки шодиву нишот ва эҳёи табиат қадам ниҳода, кулбаву кошонаи моро нуру зиё мебахшад, дар вуҷуди мо поктарин эҳсосот ва волотарин умеду орзуҳоро бедор месозад.
Дар Нишони наврӯз, ки ба шакли кураи замин аст, қутбҳои шимолу ҷануб, нурафшонии офтоб, оғози бедоршавии табиат, айёми киштукори донаҳои умед ва фасли баҳору шукуфоӣ ва ҳамчунин тоҷи заррини Нишону Парчами Тоҷикистон таҷассум ёфтаанд.
Наврӯз яке аз қадимтарин идҳои тоҷикон ба шумор меравад. Тавре, ки дар китобҳои таърих омадааст, аввалин касе ки ин идро ҷашн гирифт подшоҳи форс бо номи Ҷамшед буд.
Дуруст аст, ки Наврӯзро муждарасони баҳор мегӯянд. Табиат аз нав эҳё гардида, бо ҳашамату шукӯҳ, зебу фар ба назарҳо ҷилванамоӣ мекунад. Ҳаёт дар ин айём пуртаровату зебою мубарро мегардад. Тамоми олам аз сармои тӯлонӣ озод шуда, аз нурҳои гарми офтоби оламафрӯз нерӯи тоза гирифта, аз вазидани боди форами барозанда нафаси озод мекашад. Замин аз ғӯнудан бедор гардида, нурҳои пурсаховати офтобро бо қаноатмандӣ қабул намуда, симои хешро тағйир медиҳад. Ба назарҳо чунин менамояд, ки гӯё пири барҷомонда аз нав ҷавон гардида, худнамоӣ мекунад.
Дар ин айём замини саховатманд бунёди ризқу рӯзии инсонро омода мегардонад. Мурғон аз зебу зиннати табиати биҳиштосо ба чаҳ-чаҳ медароянд, гулҳо ба шукуфтан сар карда, инсонро рӯҳи тоза мебахшанд ва ӯ ин рӯзи фараҳмандӣ ва пур аз шодию сурурро бо рӯҳи болида пешвоз мегирад. Дар ин рӯз базму тантанаҳо меороянд. Аз ҳар гӯшаву канор садои хурсндӣ ба гӯш мерасаду олами пурасрор зебову ҳайратангез мегардад. Аз ин ҷост, ки Наврӯзи пурнишотро ҳар сол интизор мешаванд, истиқбол мегиранд. Дар давраи истиқлолияти давлатӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Наврӯз шукӯҳу таҷаллои тоза пайдо намуд ва мо тоҷикон ин ҷашнро ҳамчун мероси муқаддастарини ниёгонамон ва ҷашни покию зебоӣ дар фазои истиқлолу ваҳдат бо шукргузорӣ бошукӯҳ таҷлил менамоем.
Мирзоев Ҳофиз мудири шуъбаи кор
бо ҷавонони КИ ҲХДТ
дар шаҳри Кӯлоб
dv id="«r5ml»" " " ">"
Наврӯз ҳамчун ҷашни худшиносӣ ва ватандорӣ, барои баланд бардоштани эҳсоси миллӣ ва гароиши ҷавонон ба фарҳанг ва арзишҳои аҷдодӣ мусоидат мекунад. Саҳми Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар эҳёи Наврӯз ва таҳкими он бениҳоят бузург аст.
Бо талошҳои ӯ, Наврӯз ҳамчун ҷашни миллии тоҷикон эҳё гардида, ба сатҳи ҷаҳонӣ баромад. Ин ҷашн на танҳо рамзи навсозӣ ва оғози зиндагии нав, балки омили ваҳдати миллӣ, сулҳ ва рушди фарҳанг мебошад. Бо роҳбарии Пешвои миллат, Наврӯз имрӯз бошукӯҳу шаҳомати хос таҷлил мегардад ва ҳамчун яке аз муҳимтарин ҷашнҳои ҷаҳонӣ мавқеи худро дар фарҳанги башарият мустаҳкам намудааст.
Хуш аст, ки имрӯзҳо ин ҷашни фархундаву ҳуҷастапайро дар мақоми давлативу байналмилалӣ ҷашн мегирем. Ватани азизи мо имрӯз волотарин суннатҳои Наврӯзро чун дар аҳди Куруши Кабир ва Доро, Исмоили Сомониву Рӯдакӣ аз нав эҳё намуд ва шукуҳу шаҳомати тоза бахшид.
Дар давраи Истиқлолияти давлатӣ ва ҷаҳонишавӣ дар Тоҷикистон Наврӯз шукуҳи таҷаллои нав пайдо намуда, ба ҷашни инсонпарварона ва зебопарастӣ табдил ёфт. Мо, тоҷикон, ин ҷашнро ҳамчун мероси муқаддастарини ниёгон ва ҷашни покиву зебоӣ, баҳору шукуфтанҳо дар фазои истиқлолу ваҳдат бо ҳисси баланди меҳанпарастӣ ва худшиносии миллӣ таҷлил менамоем. Наврӯз нишебу фарозҳои таърих, ҳаводиси сиёсию иҷтимоӣ ва маънавиҳои зиёдеро паси сар карда, то ба имрӯз омада расидааст.
Маъракаи ниҳолшинонӣ дар шаҳру деҳот, поккорӣ, тартибу танзими ҷойҳо, ташкили ҳашарҳои умумихалқӣ, мусобиқоти варзишӣ, пӯшидани либосҳои наву тоза, идона оростани хеш, омодасозии шириниҳо аз қабили гулгардонӣ, тухмпазӣ, афрӯхтани гулхан, сайру гашти саҳро, қабл аз ҳама таҳияи сабзаи навруста, ки нишонаи сарсабзӣ, баракат, тозагиву комгорӣ ҳама аз табарукоти аҳди Наврӯзи дилафрӯз аст.
Наврӯз қабл аз ҳама ҷашни кишоварзон аст, зеро он айёми эҳёи табиат, фарорасии кишту кори Бобои Деҳқон аст. Наврӯз бо нақши созандаи хеш мардумро ба шудгор ва кишту кори замин, пошидани донаи умед, шинонидани ниҳол ва гулу гулбуттаҳо хулас оғози ободкориҳо ҳидоят менамояд.
Ёдовар бояд шуд, ки Наврӯз аз қадимтарин ва зеботарин ҷашнҳои ҷаҳон аст. Он бар пояи тасаввуроти амиқи фалсафӣ ва ҷаҳоншинохтие устувор гаштааст, ки ҳар кадом намоди давом ва бақои инсон дар рӯи Замин, аз ҷумла тоҷикон ва ориёитаборон, маҳсуб мешавад. Собиқаи таърихӣ ва фарҳангии ин ҷашни инсонсоз далели он аст, ки ҳамеша ҷонибдори саодату пирӯзии насли башар буда, инсонро ба сӯйи ҳамдигарфаҳмию вафодорӣ, некуиву меҳрварзӣ, хирадмандию ақлгароӣ, собитқадамию устуворӣ, хештандорию худогоҳӣ, худшиносию ҳувиятписандӣ ҳидоят намудааст ва бо гузашти садаҳои зиёд суннату оинҳои Наврӯз имрӯз ҳам на танҳо дархури ҷомеа мебошанд, балки дар таҳриқи худогоҳию худшиносии милливу мардумӣ нақши беназир доранд. Маҳз ҳамин нукта боис гардид, ки мақоми марбутаи Созмони Милали Муттаҳид – ин мақоми баландпояи сиёсии башарӣ Ҷашни Наврӯзро ба сифати ҷашни ҷаҳонӣ шинохт ва таҷлили саросарии он дар минтақаҳои гуногуни сайёра хислати ҳамагонӣ пайдо намуд.
Ба шарофати Истиқлоли давлатӣ, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон арзишҳои зиёди миллии моро аз нав эҳё намуданд, ки дар миёни онҳо Наврӯз ҷойгоҳи хос дорад. Дар Тоҷикистон баъди расмиву давлатӣ гардидани ин ҷашн ҳамасола тамоми сокинони кишвар, аз хурд то бузург, ба таҷлили Наврӯз бо руҳияи баланди идона омодагӣ мегиранд.
Дар Тоҷикистон Наврӯзро бо шукӯҳ ҷашн мегиранд. Мардуми тоҷик барои пешвоз гирифтани Наврӯз хонаҳоро тоза мекунанд, либоси нав мепӯшанд ва ба аёдати пиронсолон мераванд. Яке аз анъанаҳои асосии Наврӯзӣ пазидани суманак аст, ки онро аз гандуми сабзида тайёр мекунанд.
Дар баробари ин, мусобиқаҳои миллӣ, аз қабили бузкашӣ, гӯштини миллӣ, пойгаи аспдавонӣ ва бозиҳои гуногуни варзишӣ баргузор мегарданд.
Дар воқеъ, Наврӯз бо ҳама ҳусни табииву заминиаш намунаи як фарҳангу тамаддуни олӣ ба ҳисоб рафта, аз давраҳои дерин барои муҳаббату самимият ва ҳамдигарфаҳмиву ваҳдати байни инсонҳо заминаи беҳтарини маънавӣ фароҳам овардааст.
Кабиров Сунатулло - сармутахассиси шуъбаи таблиғот, иттилоот ва матбуоти КИ ҲХДТ дар шаҳри Кӯлоб
dv id="«r4qr»" " " ">"
Баҳорро фасли ошиқӣ мегӯянд. Шояд ин мафҳум аз ҳақиқат дур набошад.Зеро дар ин фасли зебову гулпӯш ҳолати руҳии инсон, бахусус ҷавонон, болида мегардад. Дар ин фасл,албатта, дил ба фараҳ меояд.Дар ҳақиқат,баҳор фасли розгӯйии дили ҳар як ҷавон аст. Кас мехоҳад, бештар дар оғӯши табиат бошад ва аз шоҳкориҳои он нашъа бубарад. Беҳуда нагуфтаанд, ки баҳор арӯси сол аст. Баҳор, Наврӯз, гул, булбул, сабзаву себарга ҳамаи ин мафҳумҳое ҳастанд, ки дар эҷоди шоирону офаридаҳои мардумӣ чун образ бозтоби ҳолати рӯҳӣ ва бештар намои зоҳирии ошиқ ва маъшуқ таҷассуми худро ёфтаанд.Бахусус, дар рубоиҳои мардуми Кӯлоб чунин манзараҳо зиёд вомехӯранду хеле моҳирона корбаст шудаанд. Аз мутолиаи чунин сароидаҳои мардумӣ рӯҳ болида мегардаду завқ навозиш меёбад.
Наврӯз шудасту дастаи гул бар дастум,
Аз накҳати ҷонфизои гулҳо мастум.
Эй дуст, биёю оштӣ бар ман кун,
Ҳоло ки саломату ба ёдат ҳастум.
Рубоии болозикр хеле шоиронаву моҳирона суруда шудааст. Дар ин ҷо муроҷиати ошиқ ба маъшуқ аст, ки қабл аз ҳам ранҷида буданд ва дар ин фасли зебоиБаҳору Наврӯз оштӣ кардан мехоҳанд. Бахусус мисраи дуюми рубоӣ: Аз накҳати ҷонфизои гулҳо мастам.Ҳолати рӯҳии ошиқро хеле хурсанду болида нишон дода, мазмуни рубоиро рангорангу дилкаш гардонидааст.
Ё рубоии дигар:
Эй, бе ту маро Баҳору Наврӯз мабод,
Эй, бе ту маро умр бо як рӯз мабод.
Умре, ки маро бе ту худо бахшидааст,
Як лаҳзаву як соату як рӯз мабод.
Албатта, зиндагӣ бе ёр маънӣ надорад. Инсонҳо ба ҳам ҷуфт офарида шудаанду то охир умр бояд вафодори якдигар монанд.Гӯяндаи рубоии боло худро дар зиндагӣ бе ёр тасаввур карда наметавонад. Ҳатто Наврӯзу Баҳор бе ёр ба ӯ хуш нест.
Дар рубоии дигар омадааст:
Ай тори ҳаво борон боридан гира,
Ай таҳти замини сабза дамидан гира.
Ҳар гоҳе мара хумори дилбар гира,
Оҳе мекашум сабзаи тар дар гира.
Тавре дар боло ишора шуд, Баҳор фасли ишқу ошқист. Аз мазмуни рубоӣ бармеояд, ки фироқи ҷудоӣаз ёр ошиқро ғамгин намудааст. Боридани борону дамидани сабза ва омадани баҳор хумори дидори ёрро меорад. Ошиқ ҳолати рӯҳияшро бо як дараҷаи баланди муболиға (иғроқ) иброз намудааст, ки аз фироқи ёр оҳ кашиданҳояш ҳатто сабзаи тар оташ мегирад. Ин гувоҳ аз он аст, ки агарчанде ин рубоӣ сирф моли халқ аст, яъне гӯяндаи вай шоири касбӣ нест, аммо бо як маҳорати баланд эҷод шудааст.
Эй духтари ҳамсоя,нигорем маву ту,
Булбулаки шӯхи навбаҳорем маву ту.
Дар айни баҳор ту гул шавӣ, ма булбул,
Гунҷишкаки зору беқарорем маву ту.
Дар ин рубоӣ ошиқ метавонист матлабашро бо як ҷумла: даҳонӣ ва ё хаттӣ иброз намояд: «Ман туро дӯст медорам!». Аммо, вақте ки ҳиссиёти дӯстдориашро бо шеър иброз мекунад,таъсирнокиаш даҳчанд меафзояд. Албатта,маъшуқа аз ин ба шавқ меояд. Бо ишқи ҳақиқии ошиқаш боварӣ ҳосил мекунад. Агар амиқтар ин рубоиро ба риштаи таҳлил кашем, дармеёбем: дар мисраи аввал бо ҳам мувофиқу муносиб будани ду дилдода; дар мисраи дуввум: ду булбуле, ки яъне ду ёр дар ин фасли баҳори нозанин хоҳиши бо ҳам омадан доранд; дар мисраи сеюм: маҳз, дар фасли баҳор булбул сайри гулистон мекунад, яъне дар баҳорон ба висоли дидори якдигар мерасанд: дар мисраи чорум: чаро мақсадамонро пинҳон дорем, охир? Ҳар ду якдигарро дӯст медорем.
Мӯят гулу рӯят гулу дар сар задӣ гул,
Раҳ гаштани ту мисоли ларзидани гул,
Дар боғ равӣ, бишинӣ дар сояи гул,
Муҳтоҷ шавам барои як дидани гул.
Дар рубоии боло ошиқ маъшуқи худро хеле зебо, ба мисли гул тасвир кардааст.Ҳатто хиромидану роҳ рафтани ёрро ба ларзидани гул монанд намудааст.Рафтани ёр ва сайр кардани ӯ дар боғу гулистон ошиқро ба ваҷд овардааст.То андозае, ки ӯ ба дидани чунин боғу гулистон муҳтоҷу интизори ёр аст. Ғояи рубоӣ, ин орзуи сайру гашти ошиқ бо маъшуқаш дар гулистон ва дар оянда расидан ба висоли якдигар мебошад.
Дар аксар рубоиҳои мардуми Кӯлоб чунин тасвирҳои дилчаспи ҳунармандона ба назар расида, дар ҳар кадоми он як манзараи зебоии ҳаёти инсон тасвир меёбад. Ҳар як гӯяндаи рубоӣ бо маҳорат ва истеъдоди нотакрори ниҳоят форам, дилкаш ва самимӣ вазъи чеҳраҳои ғиноии рубоиро бозгӯ менамояд ва рози ӯро ифшо месозад.
Нигоро, ту гули сурхию ман зард,
Ту аз шодӣ шукуфию ман аз дард.
Биё, он сурхгул ба зардгул неҳ,
Ки дар боғ ин ду гул бо якдигар беҳ.
Дар бархе аз рубоиҳои мардумии Кӯлоб образи гулу булбул рамзи ифодаи фироқу дурии ёр, ё ҷудоии ду дилдода тасвири худро ёфтааст. Ба ин маънӣ,фолклоршиноси шинохтаи ҷумҳурӣ шодравон Раҷаб Амонов дар як мақолааш чунин қайд карда буд;
«Рубоиҳо ишқи поки самимиро ситоиш мекунанд. Онҳо гаштаю баргашта мефаҳмонанд, ки ба қадри ин гавҳари арзанда расидан лозим аст. Ваҳшитабат ва золиманд онҳое, ки ишқро зери по мекунанд ва ошиқро ҷазо медиҳанд».
Ҳар гоҳ чамани куи туро ёд кунам,
Сад оҳу фиғон аз дили ношод кунам.
Дур аз гули рӯи ту чунонам ки дигар,
Булбул шаваму ҳазор фарёд кунам.
Дар ҳақиқат, гӯяндагони халқӣ дар қатори дигар ашёву мафҳумҳо, бесабаб Баҳору Наврӯз ва гулу булбулро ҳамчун образи марказии қаҳрамони ғиноии рубоиёти худ интихоб накардаанд. Ба андешаи мо, маҳз мафҳумҳои номбаршуда тавонистаанд, дархӯрди матлаби офаридагони ин рубоиҳо бошанд.Зебоиҳои табиати нотакрор. гулу булбул, фасли Наврӯзи хуҷастапай ҳанӯз аз замонҳои хеле дур,дар зери номи худ тавонистаанд, дарди дили ошиқонро таҷассум намоянд.
Дар мулки Кӯлоб як гули хандон худутӣ,
Садбарги миёни навҷавонон худутӣ,
Мардум гули сурха дар баҳор металабанд,
Гулҳои шукуфтаи замистон худутӣ.
Абдулқосим Раҳимов, номзади илмҳои филологӣ, устоди Коллеҷи омӯзгории Донишгоҳи давлатии Кӯлоб ба номи Абуабдуллоҳи Рӯдакӣ
